သြားအျမစ္ပိုုးသတ္ျခင္း
သြားအျမစ္ပိုုးသတ္ျခင္း ( Root Canal Treatment)
Root Canal Treatment ဟုေခၚေသာ သြားအျမစ္သတ္ျခင္းသည္ ပိုးစားေနေသာသြား သို႕မဟုတ္ ပိုးဝင္ေနေသာသြား၏ အတြင္းပိုင္းကို ကုသမႈျပဳလုပ္ေပးေသာ သြားဘက္ဆိုင္ရာကုသမႈ (Endodontic treatment)တစ္ခုုျဖစ္ပါသည္။
သြားအျမစ္သတ္ျခင္းအေၾကာင္းပိုမိုသိရွိေစရန္ သြားတစ္ေခ်ာင္း၏ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံုကို သိရွိရန္လိုအပ္ပါသည္။
သြားတစ္ေခ်ာင္းတြင္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါပံုအတိုင္း Crown ႏွင့္ Root ဆိုပီး အပိုုင္း၂ ပိုင္း ရွိပါသည္။
Crown သည္ ပါးစပ္ဟလိုက္ေသာအခါ ျမင္နိုင္သည့္ သြားတစ္ေခ်ာင္း၏ အေပၚဘက္အပိုင္းျဖစ္ပီး၊ Root သည္ သြားတစ္ေခ်ာင္းခိုင္ျမဲေစရန္နွင့္ သြား၏အလုပ္မ်ားကို လုပ္ေဆာင္နိုင္ရန္ ေအာက္ေမးရိုးထဲတြင္ နစ္ျမဳပ္ေနေသာအပိုင္းကို ေခၚဆိုျခင္းျဖစ္သည္။
သြားတစ္ေခ်ာင္းတြင္ အလႊာ ၃လႊာရွိပါသည္။
၄င္းတို႕မွာ
(၁) Enamel သြားတစ္ေခ်ာင္း၏ အေပၚယံ ေၾကြသားအလႊာ
(၂) Dentin ေၾကြသားအလႊာ၏ေအာက္ဘက္ရွိ သြားအာရံုေၾကာကိုဖုံးထားေသာအလႊာ
(၃) Pulp ေသြးေၾကာမ်ားနွင့္ အာရံုေၾကာမ်ားရွိေသာ သြားတစ္ေခ်ာင္း၏ ႏူးညံ့မႈရွိေသာ အလယ္ပိုင္းအလႊြာတို႕ ျဖစ္ပါသည္။
သြားအျမစ္သတ္ျခင္း ဘာေၾကာင့္လိုအပ္သလဲ
သြားအျမစ္သတ္ျခင္းသည္ သြားတစ္ေခ်ာင္း၏ ေသြးေၾကာမ်ားႏွင့္ အာရံုေၾကာမ်ားရွိေသာ ႏူးညံ့သည့္ အလယ္ပိုင္းအလႊာ ပ်က္ဆီးသြားျခင္းႏွင့္ ပိုးဝင္ျခင္းတို႕ကို ကုသမႈျပဳလုပ္ရာတြင္ လိုအပ္ပါသည္။ (ေအာက္ေဖာ္ျပပါပံုကို ၾကည့္ပါ)
သြားပိုးဝင္ျခင္းနွင့္ ေရာင္ရမ္းျခင္းကိုျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ားစြာရွိသည္။ ၄င္းတို႕မွာ
(၁) သြားကိုထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္း
(၂) သြားပိုးဝင္ျခင္း
(၃) သြားႏွင့္ဆိုင္ေသာကုသမႈမ်ား မၾကာခဏျပဳလုပ္ရျခင္း
(၄) သြားပဲ့သြားျခင္း
သြားအျမစ္သတ္ျခင္းျပဳလုပ္ရာတြင္ သြားတစ္ေခ်ာင္း၏ အတြင္းဘက္ပိုင္းရွိ အာရံုေၾကာႏွင့္ ေသြးေၾကာမ်ားအားလံုးကို ဖယ္ရွားေပးပီး သြားအတြင္းပိုင္းကို သန္႕ရွင္းေရးျပဳလုပ္ပီး အလံုပိတ္ေပးလိုက္ပါမည္။
သြားအျမစ္သတ္ျခင္းကို မျပဳလုပ္ပါက သြားအတြင္းပိုင္းရွိ အာရံုေၾကာနွင့္ ေသြးေၾကာမ်ားရွိရာအလႊာ ေရာင္ရမ္းျခင္းႏွင့္ ပိုးဝင္ျခင္းမ်ားျဖစ္ပီး သြားကိုက္ျခင္း ျပည္တည္ျခင္းမ်ား ျဖစ္လာတတ္ပါသည္။
ပ်က္ဆီးသြားေသာ အာရံုေၾကာနွင့္ သြားအတြင္းပိုင္းအလႊာရွိ တစ္သ်ဴးမ်ားကို ဘတ္တီးရီးယားပိုးမ်ားမွ စားသံုးလိုက္ပီး သြားျပည္တည္ျခင္း ျဖစ္ပြားနိုင္ပါသည္။ သြားအတြင္းပိုင္းအလႊာ ျပည္တည္ပီးေနာက္ တျဖည္းျဖည္း သြားအျမစ္ပိုင္းအထိ ေရာက္ရွိသြားမည္။ ထို႕ေၾကာင့္ သြားအျမစ္သတ္ျခင္းကို အခ်ိန္မွီျပဳလုပ္သင့္သည္။
သြားအျမစ္ထဲတြင္ ပိုးဝင္ျခင္းေၾကာင္ ဘာေတြျဖစ္တတ္သလဲ
(၁) သြားအျမစ္ထဲတြင္ ပိုးဝင္ျခင္းေၾကာင့္ လည္ပင္း၊မ်က္ႏွာ၊ဦးေခါင္းစေသာေနရာမ်ားသို႕ ေရာင္ရမ္းမႈပ်ံ႕ႏွံ႕သြားျခင္း
(၂) သြားတစ္ေခ်ာင္း၏ အျမစ္အနီးနားဝန္းက်င္ရွိ အရိုးမ်ားပ်က္ဆီးဆံုးရွံဳးသြားျခင္း
သြားအျမစ္သတ္ျခင္းကို အခ်ိန္မွီမျပဳလုပ္ပါက သြားအျမစ္မွတစ္ဆင့္ အျခားေနရာမ်ားသုိ႕ အရည္မ်ားစိမ့္ထြက္သြားတတ္ပါသည္။ သြားထဲတြင္ အေခါင္းေပါက္ႀကီးျဖစ္ေပၚလာနိုင္ပီး သြားဖံုး သို႕မဟုတ္ ပါးအေရျပားထဲသို႕ အရည္မ်ားစိမ့္ထြက္လာျခင္း ျဖစ္တတ္သည္။
သြားအျမစ္သတ္ျခင္းကို ဘယ္လိုလုပ္မလဲ
သြားအျမစ္သတ္ျခင္းသည္ တစ္ႀကိမ္မကျပဳလုပ္ရန္လိုအပ္ပီး ကၽြမ္းက်င္ပီးအေတြ႕အႀကံဳ ရင့္က်က္ေသာ သြားဆရာဝန္နွင့္ ျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။
ပထမဦးစြာ ဓာတ္မွန္ရိုက္ပီး ကုသမႈျပဳလုပ္ရန္လိုအပ္သည္ သြားပိုးဝင္ျခင္းရွိ မရွိႏွင့္ သြားအျမစ္ပိုင္းဝန္းက်င္ရွိ အရိုးမ်ားကို ထိခိုက္ပ်က္ဆီးျခင္းရွိ မရွိကို သိရွိနိုင္ပါမည္။
သြားအျမစ္သတ္ျခင္းျပဳလုပ္ရာတြင္ ထံုေဆးကို အသံုးျပဳပါလိမ့္မည္။ သြားအျမစ္သတ္ရာတြင္ သြားအတြင္းပိုင္းအာရံုေၾကာမ်ား ခံစားမႈမရွိေတာ့သည့္အတြက္ ထံုးေဆးမသံုးပဲ ကုသမႈျပဳလုပ္နိုင္ေသာ္လည္း ကုသမႈျပဳလုပ္ေနစဥ္ သက္ေတာင့္သက္သာျဖစ္ေစရန္ သြားဆရာဝန္မွ ထံုးေဆးကို အသံုးျပဳျခင္းျဖစ္သည္။
ကုသမႈျပဳလုပ္ေနစဥ္ သြားအျမစ္သတ္ရန္ လိုအပ္သည့္သြားကို တံေတြးမ်ားႏွင့္ ေရမ်ားစိုျခင္းမျဖစ္ေစရန္ အျမစ္သတ္မည့္သြားပတ္လည္တြင္ ရာဘာအဖတ္ေလးမ်ားျဖင့္ ပတ္လည္ဝိုင္းပီး ကာရံေပးထားမည္။
ထို႕ေနာက္ အျမစ္သတ္မည့္သြားကို အလည္တည့္တည့္မွာ အတြင္းဘက္ပိုင္းထိေရာက္ေအာင္ အေပါက္ေလးတစ္ခုေဖာက္မည္။ သြားအတြင္းပိုင္းရွိ ဘတ္တီးရီးယားပိုးမ်ားေၾကာင့္ ေသေၾကပ်က္ဆီးသြားေသာ အာရံုေၾကာမ်ား၊ ေသြးေၾကာမ်ားႏွင့္ အျခားအၾကြင္းအက်န္အားလံုးကို ဖယ္ရွားေပးမည္။ ကုသမႈျပဳလုပ္ရာတြင္ သြားအျမစ္သတ္ရာတြင္အသံုးျပဳေသာ endodontic files ေလးမ်ားကို အသံုးျပဳပီး အျမစ္သတ္ရမည့္သြား၏ အာရံုေၾကာနွင့္ေသြးေၾကာမ်ားရွိရာ သြားအတြင္းပိုင္းကို ေဖာက္ထားေသာ အေပါက္ကေလးထဲမွတစ္ဆင့္ ေသေသခ်ာခ်ာ သန္႕ရွင္းေရးျပဳလုပ္ေပးပီး မေကာင္းေသာအရာမ်ားအားလံုးကို ဖယ္ရွားေပးမည္ျဖစ္သည္။ သန္႕ရွင္းေရးျပဳလုပ္ရာတြင္ ဆိုဒီယမ္ဟိုက္ပိုကလိုရိုက္ဒ္ကိုအသံုးျပဳပီး သြားအတြင္းပိုင္းရွိ မေကာင္းေသာအၾကြင္းအက်န္မ်ားကို သန္႕ရွင္းေရးျပဳလုပ္ေပးပါမည္။
သြားအတြင္းပိုင္းကို သန္႕ရွင္းေရးျပဳလုပ္ပီးေနာက္ သြားအလယ္တည့္တည့္တြင္ ေဖာက္ထားေသာ အေပါက္ေလးကို အလံုပိတ္ေပးရပါမည္။ သြားဆရာဝန္အခ်ိဳ႕မွာ အျမစ္သတ္မည့္သြားတြင္ ပိုးဝင္ေနပါက ခ်က္ခ်င္းျပန္ပိတ္မေပးပဲ ပိုးလံုးဝကင္းစင္သြားေအာင္ ပိုးသတ္ေဆးသိပ္ေပးပီး ေစာင့္ၾကည့္ၾကသည္။
သြားအျမစ္သတ္ျခင္းကို တစ္ရက္တည္းျပီးဆံုးေအာင္ မျပဳလုပ္နိုင္ပါက သြားအေပါက္ထဲတြင္ အစားအစာမ်ား ျပန္လည္ဝင္ေရာက္လာပီး ညစ္ပတ္ျခင္းမျဖစ္ေစရန္ ေဆးတစ္မ်ိဳးျဖင့္ ယာယီျဖည့္ထားေပးပီး ဆရာဝန္ျပန္လည္ခ်ိန္းဆိုသည့္ေန႕တြင္ ျပန္လာျပရမည္။
ေနာက္အဆင့္တြင္ သြားအတြင္းပိုင္းကို သြားဖာရာတြင္အသံုးျပဳမည့္ Filling Material မ်ားျဖင့္ ေသေသခ်ာခ်ာဖာေပးပီးေနာက္ သြားအတြင္းပိုင္းကိုေဖာက္ထားေသာ အေပါက္ေလးကို ပိတ္ေပးမည္။
ေနာက္ဆံုးအဆင့္အေနျဖင့္ သြားအျမစ္သတ္ျခင္းလံုးဝၿပီးေျမာက္သြားပီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လိုအပ္ပါက သြားတစ္ေခ်ာင္း၏ ျမင္ရေသာအပိုင္းျဖစ္ေသာ အေပၚယံေၾကြသြားအလႊြာ ပိုးစားျခင္း၊ အေပါက္ျဖစ္ေနျခင္းမ်ားျဖစ္ေနပါက သြားအကြတ္ေလးစြပ္ေပးျခင္း သို႕မဟုတ္ သြားဖာျခင္း ကဲ့သို႕ေသာ ကုသမႈမ်ားကို လိုအပ္သလိုျပဳလုပ္ေပးပါမည္။ သို႕မွသာ သြားတစ္ေခ်ာင္း၏ ပံုမွန္အလုပ္မ်ားကို ျပန္လုပ္နိုင္မည္ျဖစ္ပီး သြားပဲ့ထြက္ျခင္းမ်ားကိုလည္း ကာကြယ္နိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ သြာဆရာဝန္မွ အျမစ္သတ္လိုက္သည့္သြား၏ လိုအပ္ေသာကုသမႈမ်ားကို ေအာက္ေဖာ္ျပပါပံုအတိုင္း တစ္ခုခ်င္းစီနွင့္ပက္သတ္ပီး ရွင္းျပေပးပါမည္။
သြားအျမစ္သတ္ပီးေနာက္ ဘယ္လိုအက်ိဳးေက်းဇူးေတြရမလဲ
သြားအျမစ္သတ္ပီးေနာက္ သြားကိုက္ျခင္း ေပ်ာက္ကင္းသြားပါမည္။ သြားအျမစ္သတ္ျခင္းနွင့္ သြားအကြတ္တပ္ေပးျခင္း လံုးဝမၿပီးေျမာက္ခင္အခ်ိန္အတြင္း ကုသမႈျပဳလုပ္ေနသည့္သြားကို ကုသမႈမျပီးေျမာက္ခင္ အစားအစာမ်ားဝင္ျခင္း၊ မာေသာအရာမ်ားဝါးမိသျဖင့္ သြားပဲ့သြားျဖင္း စေသာျပသနာမ်ားမျဖစ္ေစရန္ သြားအျမစ္သတ္မည့္သြားကိုအသံုးျပဳပီး အစားအစာဝါးစားျခင္းကို ေရွာင္ရမည္။ ကုသမႈျပဳလုပ္ပီးေနာက္ ပံုမွန္အတိုင္း အသံုးျပဳနိုင္မည္။
သြားအျမစ္သတ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ေသာ ေနာက္ဆက္တြဲျပသနာမ်ား
သြားဆရာဝန္မွ သြားအျမစ္သတ္ျခင္းကို အေကာင္းဆံုးျပဳလုပ္ေပးေသာ္လည္း အျခားေရာဂါပိုးဝင္ျခင္းမ်ားလည္း ျဖစ္တတ္သည္။
(၁) သြားအျမစ္ထဲတြင္ ကြဲထြက္ျခင္း
(၂)
(၃) အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် သြားအျမစ္သတ္ပီးေနာက္ သြားအတြင္းပိုင္းတြင္အလံုပိတ္ပီး ထည့္ေပးထားေသာာမ်ား ပ်က္ဆီးသြားပါက ဘတ္တီးရီးယားပိုးမ်ားျပန္လည္ ဝင္ေရာက္လာတတ္သည္။
ပထမဦးစြာ ေဆးရံုသို႕ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် လာေရာက္မျပသခင္ မိမိ၏သြားအေျခအေနႏွင့္ မိမိျပဳလုပ္ခ်င္သည့္ကုသမႈမ်ားနွင့္ပက္သက္ပီး သိလိုေသာအခ်က္အလက္မ်ားကို ေဆးရံုသို႕ တိုက္ရုိက္ဆက္သြယ္ပီး ေမးျမန္းနိုင္ပါသည္။ သြားဆရာဝန္မွ မိမိ၏အေျခအေနအေပၚမူတည္ပီး အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ အႀကံျပဳခ်က္မ်ားကို မိမိအားျပန္လည္အေၾကာင္းၾကားေပးမည္ ျဖစ္သည္။ လူနာတစ္ေယာက္နွင့္တစ္ေယာက္မတူသကဲ့သို႕ ကုသမႈျပဳလုပ္ရမည့္ အေျခအေနလည္း မတူညီတတ္ပါ။